Skandynawski klimat cz. II – INSIDE

6 lat po wydaniu LIMBO, studio Playdead postanowiło ukazać światu swoje kolejne dziecko – INSIDE. Równie mroczne, depresyjne i smutne – a jednak inne. Tym razem już nie była to niszowa indie produkcja, ale wyczekiwany duchowy kontynuator monochromatycznej platformówki. Co się zmieniło, a co zostało?

Dzięki większemu budżetowi studio było w stanie stworzyć trójwymiarowy świat (nawiasem mówiąc, przy użyciu wielozadaniowego silnika Unity), a przy tym ogromnie zróżnicować rozgrywkę. Jednakże dalej założenia pozostają w sferze poprzedniczki – postać nie może się poruszać wgłąb, jedynie szata graficzna została pogłębiona o kolejny wymiar. Fizyka również została poprawiona, lecz przede wszystkim największa zmiana dotyczyła rozwinięcia stylu; Nie mamy już do czynienia z samymi sylwetkami, cieniami, ale z naturalnymi modelami postaci. Monochromatyczności nie doświadczymy, chociaż o jaskrawości z pewnością nie można mówić; nie ma w nich ani drobiny życia. Dużą w tym zasługę ma też brak szczegółów – obiekty operują jedynie formą, pozostawiając jedynie kolor jako wykończenie. Jednakże na największą uwagę zasługuje oświetlenie i efekty będące jego pochodną – one sprawiają, że świat wykreowany ma dodatkową nutę klimatu, bo wszędzie mamy do czynienia z światłem niewyraźnym, rozproszonym; skoncentrowana dawka najpewniej oznacza śmierć.

Skoro już mowa o mechanikach, to nasuwają się tylko dwa słowa – nihil novi. Ale to nie szkodzi, forma była i jest bezbłędna. Możemy chodzić w lewo czy prawo, skakać i chwytać przedmioty. Nowością jest pływanie i nurkowanie (w LIMBO główny bohater tonął). Przeciwników jesteśmy w stanie pokonać tylko sprytem, najczęściej wykorzystując otoczenie, częściej  jedynym rozwiązaniem będzie ucieczka. Do tego dochodzi ciekawa mechanika, która związana jest ściśle z fabułą gry.  O tym jednak za chwilę.

Słowo o muzyce: dalej jest to ambient operujący na plamach dźwięku; warto dodać, że często koresponduje z tym, co się dzieje na ekranie. Jako przykład podam fragment, który obrazuje okresowo następujące po sobie fale uderzeniowe, które z miejsca zabijały postać.

Niemniej trzeba przyznać, że jest to niesamowity i przejmująco ilustrujący przekaz muzyczny, który dodatkowo jeszcze nas zanurza w gęsty świat gry. Brak melodii tworzy zagubienie i osamotnienie, tak bardzo powiązane z założeniami INSIDE.

Co jednak prezentuje nam fabuła? Czy jest to kolejny egzystencjalny szyfr, którego nie sposób rozwiązać ostatecznie? Z jednej strony jest dużo łatwiej i konkretniej, z drugiej – niedomówień jest tak samo dużo jak w poprzedniczce. Główną postacią znowu jest Chłopiec – odznacza się czerwonym swetrem, który też jest chyba najżywszym kolorem w grze. Znajdujemy go, podobnie jak w LIMBO, w lesie. Jest z zaciekłością ścigany przez dorosłych, których motywy ukazane zostaną dopiero później. Akcja zdaje się być umiejscowiona gdzieś w niedalekiej, dystopijnej przyszłości. W trakcie rozgrywki dowiadujemy się bowiem, że część ludzkości została zniewolona, a ich umysły zapięte w, obrazowo mówiąc, telepatyczne wodze. Pojawiają się pytania – Jak i dlaczego?

I tu na scenę wchodzi wspomniana wcześniej mechanika – kontrolowanie innych. W pewnym momencie Chłopiec poprzez założenie znalezionego hełmu jest w stanie kontrolować owych „spętanych”. Dzięki temu rozwiązywanie zagadek nabiera nowej głębi, gdzie trzeba nierzadko kontrolować większą ilość osobników, którzy tak samo reagują na komendy, co przyczynia się do szukania rozwiązań w otoczeniu. Ale to tylko wzmacnia tematykę gry, którą jest kontrola. I idące za nią zagadnienia.

Reasumując, muszę przyznać, że gra zrobiła na mnie jeszcze większe wrażenie niż poprzedniczka. Ujęła mnie swoją problematyką za gardło, zaryzykuję takie stwierdzenie. A przy tym zmusiła do myślenia nie tylko w kontekście rozwiązywania zagadek, ale też tego, co się może stać za jakiś czas. Polecam chociażby obejrzeć jakiś walkthrough na Youtube, ponieważ warto i ze względu na oprawę, i to co się pod nią skrywa.

[Kończy się część recenzji, zaczyna sfera domysłów i prób ułożenia spójnego obrazu wynikającego z fabularnych poszlak. Jeżeli nie chcesz spoilerów, nie czytaj dalej.]

Wychodzimy więc z założenia, że słowem kluczem jest właśnie kontrola. I wedle najbardziej rozpowszechnionej teorii jest to kontrola gracza poprzez inną postać, która dopiero wtedy kontroluje Chłopca. On jest tylko narzędziach w telepatycznych mackach tworu złożonego z kilkunastu ludzkich ciał, zamkniętego w silosie ukrytym w jakimś kompleksie badawczym. I jego celem jest ucieczka stamtąd. W tym celu wykorzystuje Chłopca do spełnienia swojego zamiaru. Wywnioskować to możemy ze sposobu, w jaki odblokowuje się sekretne zakończenie.

Podczas przemierzania lokacji co jakiś czas możemy znaleźć podłączone żółtymi kablami takie kule, które można wyłączyć wyciągając z nich coś w rodzaju bezpiecznika. Wyłączenie ich wszystkich skutkuje, przy ponownym przechodzeniu gry, otwarcie sekretnej placówki pod polem kukurydzy, które normalnie Chłopiec przemierza bez zająknięcia. Tam znajdujemy wejście, które odblokowywane jest tylko kombinacją dźwięków znaną z muzyki z gry. Za nimi natomiast znajduje się dźwignia podłączona do tych samych kabli. Gdy ją pociągniemy, Chłopiec traci przytomność i władanie w ciele podobnie jak postacie, które sam wcześniej „kontrolował”. Ekran się zaciemnia i pojawia się menu gry.

Łatwo można to powiązać z wcześniej opisanym tworem, który w końcu głównego bohatera pochłania do swojej macierzy, a przez to tracimy nad nim kontrolę, zyskując nad tą ogromną masą ludzkiej tkanki, która musiała powstać w świecie gry za sprawą ludzkości. Sztuczny twór, który stał się ofiarą eksperymentów ludzkości. Ale co możemy zaobserwować, sama ludzkość wobec niego ma dwa stosunki – jedni chcą przeszkodzić w ucieczce, inni wręcz nam pomagają w taki czy inny sposób.

Warty wspomnienia jest też fragment, gdzie bohater nabywa zdolność oddychania pod wodą i kierowania innymi postaciami bez pomocy hełmu. Dzieje się to za sprawą tajemniczej dziewczynki, żyjącej pod powierzchnią wody. Jej okryciem są jej niezwykle długie włosy. W pierwszych etapach zdaje się, że chce Chłopca zabić, w końcu jednak okazuje się, że przekazuje nam ten dar, o czym dowiadujemy się podczas długiej drogi na dno sztucznego zbiornika wodnego. Indywiduum spotyka drugie – o czym to może świadczyć?

Trzeba przyznać, że nie ma tutaj tak łatwej do zinterpretowania treści, którą można by powiązać z osiągnięciami kultury ludzkiej. Prędzej widzę to jako komentarz dotyczący wielkich systemów, które same w sobie zapadają się i tworzą wykrzywione parodie samych siebie. Jak i rządy początku XX wieku zamieniły się w totalitarną machinę miażdżącą indywidualną jednostkę, tak dzisiaj podobnie możemy zaobserwować powolny mord na kreatywności i indywidualności.

Wszędzie możemy zaobserwować regres w kulturze - zjawiska zapożyczania wszystkiego z innych dzieł, by jak najbardziej trafiać w gusta większości społeczeństwa są tak częste, że wystarczy niewielka innowacja, aby zatrząść rynkiem. Skutkuje to stworzeniem modelu człowieka, któremu wszystko ma się podobać, a który zatraca swoją wyjątkowość i indywidualność i staje się częścią bezkształtnej masy, która zdaje się być karmiona właśnie tą bezbarwną kulturową papką.

Mogę się mylić w swojej próbie interpretacji, lecz jednego jestem pewien – na pewno INSIDE ma wiele warstw, a każda opowiada kolejny aspekt historii ludzkości. Ale to trzeba Duńczykom z Playdead przyznać – choć korzystali z poprzedniego dorobku, to odważyli się stanąć dalej i stworzyć dzieło zaskakujące i niesamowite, które na pewno poruszyło i poruszy wiele umysłów. I zmotywuje do przemyśleń, a niektórych do nawet wpisu na blog.